Yatırım fonları birer yatırım araçları olarak, çeşitli varlık türlerine erişim sağlar. Kişisel yatırım hedeflerine uygun seçeneklerin varlığı ile günümüzde herkes çeşitli yatırım araçlarını seçerek finansal hedeflerine ulaşmayı sağlar. Yatırımcıların yatırım fonlarını seçmeden önce ve yatırım yaparken dikkat edilmesi gereken faktörler açısından kapsamlı bir şekilde bilgilendirilmeleri gerekmektedir. Fonun risk değeri, karşılaştırma ölçütü/eşik değer ve yatırım stratejisi, geçmiş performansı, alım/satım esaslarının değerlendirilmesi konularında bilgi sahibi olunması için destek alınmalıdır. Yatırım fonlarını birer yatırım aracı olarak kullanmak oldukça yaygın bir yöntem olarak karşımıza çıkar.
Yatırım dünyasına yeni girmek isteyen bir katılımcı için sunulan kolaylıklar ve avantajlar için gerekli donanım ve ilgiye sahip olunması gerekmektedir. Doğru yatırımı seçmek ve detaylı bilgi sahibi olmak için uzman desteğinden yararlanmak ve güvenilir kurum ve kuruluşlar çalışmak önemlidir. Yatırım fonlarının kollektif özellikteki yapısı sayesinde yatırımcıların tek başına karşılayamayacakları ve/veya yönetemeyecekleri bu geniş varlık yelpazesini sunulan profesyonel destek sayesinde payları oranında elde edebilmektedir.
Borsa yatırım fonları, AB ve Amerika’da rağbet gördüğü kadar ülkemizde rağbet görmemesine rağmen küçük büyük tüm yatırımcıların doğrudan yatırım yapabilmesine yardımcı olabilecek şekilde yetkili kılınmış kurum ve kuruluşlar tarafından doğru potansiyel yatırımcı yönlendirmeleri sayesinde başarılı bir şekilde yönetilmeye çalışılmaktadır. Gelişmekte olan ve gelişmiş pek çok ülkede yaygın bir şekilde değerlendirilme imkânı bulan borsa yatırım fonu bir yatırım enstrümanı olarak kamuya aydınlatılması gereken birçok özelliği bünyesinde barındırmaktadır. Çeşitli varlık sınıfları çoğaldıkça yatırımcıların seçenekler arasında değerlendirme yapması ve kendi kişisel yatırım hedeflerine uygun seçenekleri değerlendirmesi zorlaşabilmektedir. Bu nedenle gerekli düzeyde genel aydınlatıcı bilgilerin yatırımcı tarafından dikkate alınması gerekmektedir.
Borsa yatırım fonları, yatırımcılardan toplanan nakit sayesinde, menkul kıymetlerin satın alınmasıyla oluşturulan portföylerdir. Yürürlükte olan ilgili spesifik kanunlar eliyle Portföy yönetim şirketleri ve aracı kuruluşlar yetkili kılınmıştır. Sermaye Piyasası Kurulu’nun III-52.2 sayılı Borsa Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği ile kuruluşların faaliyet, ilke ve esaslarını düzenleyerek kamunun aydınlatılmasına ilişkin açıklık sağlamaktadır.
Borsa yatırım fonu (BYF) katılma payları Borsa İstanbul A.Ş.'de (BİAŞ) işlem gören nakdin teslimi ile katılma payı oluşturulabilen veya iadesi ile nakdin alınmasına imkân veren bir portföydür. Belirli bir endeksi baz aldığından, bu endeksin maksimum performansını yatırımcıya yansıtmayı amaç edinir. Borsa yatırım fonu, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülen endeksi takip etmek üzere kurulu olduğundan bu fonlar inançlı mülkiyet esaslarına göre birer malvarlığı değeri taşımaktadır. Yatırımcılar borsa yatırım fonları getirileri sayesinde borsada işlem gören yatırım fonlarının performansından kaynaklı olarak yatırım elde etme imkanına sahip olur.
Fonun çalışma işleyişine değinmek gerekirse, TEFAS'ta işlem gören fonlara tüm bankalardan kolayca yatırım yapılabilmektedir. Diğer yatırım fonlarından farklı olarak borsa yatırım fonu gün boyunca Borsa İstanbul A.Ş.’de fon toplam değeri üzerinden ve hesaplanan piyasa fiyatıyla işlem görmektedir. Bireysel yatırımcıların uygun bir yatırım fonu için muhtemel yatırım hedeflerine ulaşabilmelerine yardımcı olabilmek adına yetkili kılınmış kurum ve kuruluşlardan destek alması daha iyi getiriler elde etmesine yardımcı olacaktır.
Borsa yatırım fonu nasıl alınır sorusu gelişen yatırım seçenekleri sayesinde yatırımcıların ilgiyle merak ettiği sorulardandır. Türkiye Elektronik Fon Alım Satım (TEFAS) Platformu’na üye tüm banka ve aracı kurumlar üzerinden fon alım ve satım işlemleri yapılabilmektedir. Kolay ve hızlı bir şekilde alınıp satılabilen fonların en önemli işlevi endeks takibi kolaylığı, şeffaflık, anlık fiyat takibidir. Banka müşterisi olunduğunda borsa yatırım fonu nereden alınır sorusuna kolaylıkla cevap verilebilir. Fonlara yatırım yapabilmek için banka müşterisi olmanız gerekmektedir. Borsa yatırım fonu nereden alınır sorusu için müşterisi olduğunuz banka veya Kanun nezdinde yetkili kılınmış diğer kurum ve kuruluşlar sizlere yardımcı olacaktır. Büyük finansal getirileri olan borsa yatırım fonları yatırım yapabilmenin kolay ve en kısa yöntemi olarak değerlendirilmektedir.
Yatırımcı bilgilendirme formunda veya izahnamesinde borsa yatırım fonu alım talimatlarının nasıl gerçekleşeceğine ilişkin esaslar yer almaktadır. Fonların satın alım tarihlerine göre işleme alınması çeşitli fonlarda değişkenlik gösterebilmektedir. Özellikle piyasaların kapalı olduğu dönemlerde alım ve satım talimatlarının tatil günlerini takip eden iş günlerine sarkması durumu söz konudur. Uzun ve kısa vadeli satın alımlarda ve elden çıkarmalarda fonun işleme alınması ve değerlendirmesi değişkenlik arz ettiğinden bu hususa ayrıca dikkat edilmesi gerekmektedir.
Yatırımcılar fonun belirli bir kısmına sahip olduğundan, menkul varlığa ilişkin kar ve zararlara payları oranında ortak olabilmektedir. Dolayısıyla menkul bir değer arz eden yatırım fonuna ilişkin gelecek finansal hedeflerinizi teminat olarak kullanabilmek imkanına sahip olunmaktadır. Yatırım fonu teminat değeri hakkında bilgi vermek gerekirse, bir kredi için yatırım fonunuzu teminat olarak gösterebilir ve kredi veren kurum ve kuruluşun yatırım fonu değerini finansal planlama seçenekleri ile yönetebilirsiniz.
Yatırımcılar için en önemli kaynak olan TEFAS; tüm fonları karşılaştırma ve tüm fonlara ulaşma imkânı sağlayan elektronik fon platformdur. Dijital kanallar sayesinde erişebileceğiniz kanalların yatırım fonlarına ilişkin detaylı bilgileri sayesinde yatırımlarınızı değerlendirmek istediğiniz fonların karşılaştırmasını yapabilirsiniz. KAP’ta (Kamuyu Aydınlatma Platformu) yayımlanan aylık portföy dağılım raporlarını detaylı bir şekilde inceleyerek hangi fonu satın almak istediğinize ilişkin karar verebilirsiniz.
● Kişisel Yatırım Hedefleri: Yatırım hedeflerinizi profesyonel yatırım hedeflerine dönüştürmek istiyorsanız kendi bireysel ve kişisel yatırım hedeflerinize yönelik risk faktörlerinizi ortaya koymalısınız.
● Risk toleransınızı değerlendirin: Yatırım fonları çeşitli riskler taşıdığından, kişisel yatırım hedeflerinize uygun yatırım araçlarını ve borsa yatırım fonlarını değerlendirin.
● Fon performans geçmişi: Yatırım fonu geçmişi sizlere başarısına dair izlenim kazandırmaktadır. Sektördeki itibarını ve performans analizini TEFAS, KAP gibi analiz sitelerinden öğrenebilirsiniz.
● Fon maliyeti: Yatırım fonlarının çeşitli vergi yükümlülükleri bulunabilir. Bu yükümlülüklerin olmadığı seçenekler gelecek yatırım hedeflerinizi değerlendirirken dikkate almanız gereken hususlardan olabilir.
Yatırım fonu tercihlerinde doğabilecek vergi yükümlülüklerine karşı yatırımcıların yeterince aydınlatılmış ve bilgilendirilmiş olması gerekir. Dikkat edilmesi gereken önemli faktörlerden biri de borsa yatırım fonlarının bazılarında gelir elde edilmesi durumunda stopaj doğacak olmasıdır. Borsa yatırım fonu stopaj doğurabileceğinden, zaman zaman kimi ekonomi politikaları takip edildiğinde belirli türdeki yatırım fonlarında stopaj avantajı bulunmaktadır. Yoğun katılım fonlarında stopaj muafiyetleri ve indirimleri konusunda ayrıntılı bilgileri müşterisi olduğunuz banka ve kurum kuruluşlar aracılığı ile öğrenmeniz fayda sağlayacaktır.
Yatırımcıların gösterge niteliğinde açıklanan borsa yatırım fonlarının performanslarını sürekli ve anlık bir şekilde takip edebilmesi avantajı sayesinde yatırım fonu mantıklı mı şeklindeki kimi müşteri sorularının cevaplandırılabilmesi bankaların ve çeşitli kurum ve kuruluşların fon yönetimi ekipleri ile mümkündür. Ayrıca yatırım fonları profesyonel fon yöneticileri tarafından yönetildiğinden deneyimli yöneticiler sayesinde yatırımlarınız oldukça kolay bir şekilde gelir unsuruna dönüşebilmektedir. Fonun performansını analiz edebilmek ve yatırımınızı sabit gelire dönüştürebilmek için finansal hedeflerinizi ve kaçınmak istediğiniz riskleri ortaya koyabilmeniz gerekir.
