Finansal piyasalarda başarılı yatırım kararları almak için yalnızca temel verileri analiz etmek yeterli değildir. Aynı zamanda fiyat hareketlerini doğru yorumlayabilmek de büyük önem taşır. Teknik analiz araçları arasında yer alan formasyonlar yatırımcılara olası fiyat dönüşlerini önceden tahmin etme imkanı verir.
Bu formasyonlar arasında en çok dikkat çeken yapılardan ikisi ise ikili dip formasyonu ve ikili tepe formasyonudur. Her iki yapı da trend dönüş sinyali vermesiyle bilinirken oluşum şekilleri, piyasadaki psikolojik etkileri ve yatırımcıya verdikleri stratejik fırsatlar bakımından oldukça önemlidir. Bu yazımızda sizin için borsada ikili dip formasyonu ve ikili tepe formasyonu ile ilgili önemli noktaları bir araya getirdik.
Teknik analizde en çok bilinen ve yatırımcıların yakından takip ettiği formasyonlardan biri ikili dip formasyonu olarak öne çıkar. Bu formasyon fiyatın belirli bir süre boyunca iki kez benzer düşük seviyelere düşmesi ve ardından yukarı yönlü tepki vermesiyle oluşur. Yani fiyat grafiğinde "W" harfine benzeyen bir yapı ortaya çıkar. Bu yapı genellikle uzun süreli bir düşüş trendinden sonra meydana gelir ve trend dönüşünün ilk sinyallerinden biri olarak kabul edilir.
Borsada ikili dip formasyonu yatırımcıların alım fırsatı kolladığı ve genellikle yükseliş yönünde beklentiye girdiği bir yapıdır. Bu formasyonun güvenilir kabul edilmesi için iki dip arasında hacim artışı dip seviyelerinin aynı ya da çok yakın noktalarda olması ve boyun çizgisi kırılımının net olması gerekir.
İkili dip formasyonunda en dikkat edilmesi gereken noktalardan biri dipler arasında oluşan tepe noktasıdır. Bu tepeye çizilen yatay çizgi "neckline" yani boyun çizgisi olarak adlandırılır ve bu çizginin yukarı kırılmasıyla birlikte formasyon aktif hale gelir.
Bu noktadan sonra yatırımcılar genellikle alım yönlü pozisyon açarak yükseliş beklentisini fiyatlara yansıtır. Bu nedenle yükseliş formasyonları arasında en çok takip edilen yapılardan biridir. Ayrıca bu formasyonun oluşumu sırasında işlem hacminin artması da trend dönüşünün kuvvetli olacağının göstergesidir.
Formasyonun mantığını anlamak isteyen yatırımcılar için “İkili dip formasyonu nasıl çalışır?” sorusu kritik öneme sahiptir. Bu yapı fiyatların uzun bir düşüş trendi sonrası dibe vurması ve alıcıların yeniden devreye girmesiyle şekillenir. İlk dipten sonra gelen toparlanma bir miktar yükselişi beraberinde getirir. Ancak piyasa tekrar satıcılı bir seyir izleyerek ikinci bir dip oluşturur. İkinci dip seviyesi genellikle ilk dip ile aynı seviyede olur. İşte bu noktada alıcıların yeniden devreye girmesi fiyatların yukarı yönlü hareketine işaret eder. Fiyatlar boyun çizgisine geldiğinde ise kritik karar anı başlar. Eğer bu seviye yukarı kırılırsa formasyon tamamlanmış sayılır.
Bu formasyon genellikle haftalık veya günlük grafiklerde daha sağlıklı sonuç verir. Özellikle düşüş formasyonları trendinin sonlarına doğru piyasada satış baskısının azaldığı ve alışların artmaya başladığı dönemlerde oluşur. İkili dip formasyon hedefi, boyun çizgisi ile dip arasındaki mesafenin yukarı yöne eklenmesiyle hesaplanır. Yani bu yapı yalnızca bir trend dönüş sinyali değil aynı zamanda yatırımcılar için potansiyel kazanç beklentisinin de hesaplanabileceği bir fırsattır. Ayrıca formasyonun güvenilirliği ikinci dipten sonra gelen yükselişin hacimli olmasıyla doğrulanır. Hacim analizi yatırımcıların karar süreçlerinde belirleyici olan etkenlerdendir.
Yatırımcılar için önemli bir düşüş sinyali olan ikili tepe formasyonu, fiyatın iki kez zirve yapmasına rağmen yükselişini sürdüremediği zaman ortaya çıkar. Bu yapı grafik üzerinde "M" harfi şeklinde gözlemlenir. Genellikle yükseliş trendlerinin sonuna doğru görülür ve yatırımcılara düşüş trendinin başlayabileceğine dair uyarı verir. Bu formasyonda fiyatlar belirli bir seviyeye kadar yükselir ardından geri çekilerek bir düzeltme yaşar.
Daha sonra yeniden yükselişe geçerek ilk zirveye yakın bir noktada ikinci bir tepe oluşturur. İkinci zirvenin ardından gelen düşüş yatırımcıların satış yönlü pozisyon almaya başlamasına neden olur. Bu yönüyle düşüş formasyonları arasında sayılabilir.
İkili tepe yapısında da tıpkı ikili dipte olduğu gibi boyun çizgisi büyük öneme sahiptir. Tepe noktaları arasında oluşan en düşük seviye bu çizgiyi belirler. Bu destek seviyesinin aşağı kırılması durumunda formasyon tamamlanmış olur. Teknik analizde bu kırılım trend dönüşünün sinyali olarak kabul edilir ve genellikle satış baskısının artmasına neden olur. “İkili tepe formasyonu nedir?” sorusuna verilebilecek en sade yanıt, yükseliş trendinin zayıfladığı ve düşüşün başlayabileceği anlamına gelen çift zirveli yapıdır. Bu formasyonun oluştuğu dönemlerde genellikle piyasalarda belirsizlik ve kâr realizasyonu eğilimleri artar.
Bu yapıyı tespit eden yatırımcıların en çok merak ettiği konular arasında “İkili tepe formasyonu sonrası ne olur?” sorusu yer alır. Genellikle bu formasyonun ardından satışların yoğunlaştığı, fiyatların aşağı yönlü hareket ettiği bir dönem başlar. Bu düşüş formasyonun hedef seviyesine kadar devam edebilir. Hedef seviyesi tepe noktaları ile boyun çizgisi arasındaki mesafenin aşağı yöne projeksiyonudur. Bu formasyonun ardından yatırımcıların zararı minimize etmek için stop-loss emirlerini devreye almaları önerilir.
İkili tepe ve çift tepe formasyonları terimleri çoğunlukla aynı şekilde kullanılır ancak aralarında bazı küçük nüanslar vardır. Bazı teknik analiz kaynakları fiyat hareketlerinin zamanlama ve hacim açısından daha net tanımlandığı durumlarda “Çift tepe” terimini kullanmayı tercih eder. Ancak pratikte bu iki terim genellikle aynı formasyonu tanımlar. Yani formasyonun yapısı oluşma nedeni ve yatırımcıya verdiği sinyaller aynıdır. Her iki durumda da piyasa doygunluğa ulaşmıştır ve alım baskısı yerini satışlara bırakır.
Ancak “Çanak ve ters çanak formasyonu nedir?” sorusu ise ikili dip ve ikili tepe formasyonları ile karıştırılmaması gereken bir yapıya işaret eder. Çanak formasyonu, uzun süreli bir düşüş trendi sonrası gelen yavaş toparlanmayı ve ardından yükselişi simgeler. Bu yapı zaman açısından daha geniş bir yayılım gösterirken, formasyonun dibi daha yuvarlaktır.
Ters çanak formasyonu ise çanak formasyonunun tam tersidir ve genellikle uzun süren yükselişin ardından başlayan düşüş sürecini temsil eder. Bu iki yapı da trend dönüşlerini haber verse de ikili dip ve ikili tepe formasyonu ile kıyaslandığında daha geniş zaman dilimlerinde gözlemlenir.
İkili dip ve tepe formasyonları yatırımcıya sadece yön değil aynı zamanda hedef fiyat konusunda da önemli bilgiler verir. İkili tepe formasyonu, satış yönlü strateji geliştirmek isteyenler için önemli bir sinyaldir.
Formasyon tamamlandığında genellikle teknik satışlar artar, yatırımcılar karlarını realize eder ve fiyatlar formasyon hedefi doğrultusunda aşağı yönlü hareket eder. Bu nedenle doğru zamanda formasyonu tespit etmek büyük önem taşır. İkili dip yapısı ise alım için en uygun noktalardan birini gösterdiği için yatırımcılara umut veren bir yapı olarak görülür. İkili dip formasyon hedefi, yatırımcıların pozisyon planlamasında aktif rol oynar.
Boyun çizgisi yukarı kırıldığında bu seviyenin test edilmesi ve hacmin destekleyici olması formasyonun başarısını artırır. Ancak her formasyon gibi bu yapıların da tek başına kullanılmaması mutlaka hacim, destek-direnç ve trend analizleri ile desteklenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Yatırımcıların teknik analizde başarılı olabilmesi için bu tür formasyonları sadece ezberlemekle yetinmemeleri aynı zamanda grafiklerde uygulamalı olarak gözlemlemeleri büyük önem taşır. Her ne kadar ikili dip formasyonu yükselişi, ikili tepe formasyonu düşüşü işaret etse de piyasaların dinamik ve karmaşık yapısı gereği her zaman istisnaların olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
